İnsanlık tarihin en önemli buluşları nelerdir sorusuna verecek bir cevabınız var mı? Ateş mi? Yoksa penisilin ve aşılama mı? Belki de transistör?
Hiç şüphesiz yukarıda belirtiğim buluşlar medeniyet tarihimizde çok büyük sıçramalar yaşattı. Düşünsenize sadece 90 yıl önce bulunan penisilin olmasaydı bugün hala diş apsesinden ölüyor olurduk. Bu ve bunun gibi isimli / isimsiz pek çok buluş bugün yaşadığımız dünyayı şekillendirdi. Peki 21. Yüzyılda da bizden sonraki kuşakların dünyasını şekillendirecek buluşlar yapıldı mı? Bu soruya cevap verebilmek hem çok zor hem de çok kolay. Kolay olan kısmını söyleyecek olursak; bir buluştaki potansiyel küresel çapta ne kadar sorunu çözdüğüyle ölçülebilir, tıpkı penisilin örneğinde olduğu gibi. Öte yandan zor olan kısım ise buluşun çözüm getirdiği küresel çaptaki sorunun ne kadar farkındayız? Yıllar içinde kanıksamış olduğumuz durumların değişecek olmasına hazır mıyız? Ya yaşayacağımız bu değişimden korkup saklanırsak? Görmemiş gibi yaparsak yine de değişmesine engel olur muyuz?
Takvim yaprakları 31 Ekim 2008’i gösterirken internet dünyasında küçük bir devrim yaşandı. Bir bilgisayar bilimcisi (ya da grubu) “Satoshi Nakamoto” sahte ismiyle internette “Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System” ismiyle bir makale yayınladı. Buna göre internet üzerinden gerçekleşen ödemeler ve para transferleri gönderen ve alıcı arasında üçüncü bir taraf olarak hizmet veren finansal kurumlara bağımlı hale gelmişti. Mevcut sistem her ne kadar çoğu ihtiyaca yanıt veriyor olsa da bir finans kurumunu aracı sokmanın getirdiği birtakım zaafları da vardı. Arabuluculuk maliyeti, işlem büyüklüğü sınırları ve arabulucunun zamanla ilgili koyduğu kısıtlar sistemi yeteri kadar iyi yapmıyordu. Satoshi yazdığı makalede bir aracı kuruma ihtiyaç olmadan sadece gönderen ve alıcı arasında gerçekleşecek bir ağ üzerinden çalışacak elektronik bir sistem önermişti. Buna gönderen ve alıcı arasında gerçekleşen bu işlem şifrelenir ve zaman damgasıyla damgalanır. Bu sayede paranın çift harcama yapılmasının yani olası bir sahteciliğin de önüne geçilmiş olur. Daha sonra bu işlem blok zincire eklenir ve artık değiştirilemez bir şekilde korunur. Olası bir düzeltme işlemi ise zincire yeni bir kayıt işlenmesiyle olur ki bu sayede orijinal işlemle alakalı detaylarda saklanmış olur. Burada bahsedilen blok zincir sisteminin en büyük özelliği ise bir merkezinin olmayışıdır. İsteyen herkes blok zinciri bilgisayarına indirip bu verilere erişebilir. Merkezi olmayan yapısı blok zinciri olası saldırılara karşı korur. Zira ortada saldıracak net bir yönetim merkezi yoktur ve ağın üzerindeki herkes blok zincirin kendisidir. Peki geliştirilen bu blok zincir teknolojisi hayatımızda neleri değiştirebilir? Daha da önemlisi küresel çapta hangi sorunlara çözüm olabilir?
Her şeyden önce finans dünyasında bildiğimiz her şeyi unutturacak diyebiliriz. Evet fiziksel paranın olmadığı bir dünyadan bahsediyorum. Her geçen gün artan mobil ödeme teknolojileri bir gün blok zincirle de mükemmel uyumlu çalışmaya başlayacak ve en ufak alışverişlerimizi bile yanımızda hiç nakit para taşımadan dijital paralarla çevrimiçi ödeyebileceğiz. 10 kuruşluk bir sakızı bile böyle ödeyebiliriz çünkü sakız parasından çok işlem ücreti vereceğimiz bir arabulucu artık yok. Günün her saati, dünyanın her yerine dakikalarca içinde istediğimiz miktarda transferi kolayca yapabileceğiz. Blok zincir üzerinde geliştirilen akıllı sözleşmeler ile kiramızı, faturalarımızı hatta yeni aldığımız aracın ücretini dahi akıllı sözleşmeler üzerinden ödüyor olacağız. Bu haliyle bile artık notere gerek kalmayacağını söylemek mümkün. Konu açılmışken Rusya ve Türkiye arasında 2018’de gerçekleşen 3 bin ton buğdayın alımında ödeme aracı olarak Bitcoin’in kullanıldığını hatırlatmakta fayda var. Bu minvalde dünya ticaretinde bir ilke imza atan ülkemizle de ne kadar gurur duysak az.
Bir diğer çarpıcı kullanım alanı ise seçimler. Blok zincir demokrasi anlayışımızı bir parça değiştirmeye aday diyebilirim. Hiç evden çıkmadan bir sonraki seçimler için oyunuzu cep telefonunuzdan verdiğinizi hayal edin. Sonuçları açıklamanın ise sadece 10 dakika sürdüğünü. Hatta yerel yönetimlerde belediyelerin kent ile ilgili almayı düşündükleri kararları anket şeklinde kent halkına danıştığını ve kararın sadece yarım saat içinde netleştiğini düşünün. Her şeyin hızlandığı dünyada demokrasinin de buna ayak uydurduğu bir gelecek.
Blok zincir teknolojisinin kullanım alanları öyle geniş ki para transferi ve akıllı sözleşmeler adeta buz dağının görünen kısmı. Sağlık hizmetlerinden siber güvenliğe, tedarik zincirinden reklamcılığa, telif haklarının korunmasından borsa işlemlerine kadar pek çok alanda yaygınlaşmaya başladı. Üstelik blok henüz çok genç bir teknoloji olduğunu düşündüğümüzde gelecek nesillerin dünyasını neler bekliyor tahmin etmek güç.
Tabi ki saydığım onca faydasını bir kenara bırakıp başa dönecek olursak blok zincirin bizim ve bizden sonraki neslin dünyasını ne kadar değiştireceğini hep birlikte göreceğiz. İnsanlık bu teknolojiyi benimseyecek mi? Bilemiyorum, fakat biz ne kadar kafamızı çevirirsek çevirelim blok zincir tüm gerçekliğiyle yüzyıllık yargılarımızı yıkıyor. Tıpkı ilk çağlarda tekerleğin yarattığı etki gibi medeniyetimizin gelişimini hızlandırıyor.
